WG Straatnamencommissie

Straatnamencommissie van Berchs-Heem

De straatnamencommissie werd door het gemeentebestuur van Berghem ingesteld toen Berghem nog een zelfstandige gemeente was. Ook na de samenvoeging van Berghem met Oss per 31-12-1993 bleef deze commissie actief bij de naamgeving van nieuwe straten, pleinen en gebieden in Berghem. De straatnamencommissie adviseert nu -onder het vaandel van de Heemkundevereniging- het bestuur van Berchs-Heem omtrent de naamgeving van straten, pleinen en gebieden in Berghem. De straatnamencommissie bestaat uit: Bert Akkermans (contactpersoon) Jos van der Burgt-Verbruggen

Foto van een Zaaiviool, een werktuig dat gebruikt werd om kunstmest of zaad te verspreiden over het land. Zaaiviool is nu ook de naam van een straat in Berghem-Zuid.

Het ontstaan van de straatnamencommissie In ’t Vagevenster van april 1993 stond onderstaand artikel over het ontstaan van de straatnamen commissie: ‘De gemeentewet ex artikel 174, voorziet in wetgeving voor het benoemen van straatnamen. De meeste gemeenten in Nederland hebben voor straatnaamgeving speciale commissies ingesteld. Diverse heemkundeverenigingen hebben in deze commissies zitting, of hebben een adviserende functie. B&W en de raadslieden verrichten in sommige gemeenten zelf het nodige onderzoek en benoemen en beslissen zelf. Straatnamen moeten wel aan enkele criteria voldoen. De naam moet kort, niet verwarrend, goed leesbaar en duidelijk uitspreekbaar zijn. Vaak worden van oudsher bestaande namen en veldnamen gehandhaafd of weer in ere hersteld. Wijken en nieuwbouwlocaties worden projectmatig van straatnamen voorzien. In veel gemeenten komen dezelfde namen voor. Straten vernoemd naar musici, componisten, zeehelden, schrijvers en dichters enz. In de gemeente Berghem is het niet anders, tegenwoordig is de situatie wel iets veranderd, inwoners kunnen zelf ook namen indienen. Op dit gebied is er voor de heemkundevereniging nu en in de toekomst een nuttige taak weggelegd, een projectgroep straatnaamgeving is al opgestart, de gemeente Berghem is gevraagd om een commissie straatnaamgeving te formeren’ Anno 2009, wordt in Berghem volop gebouwd zowel in de Piekenhoef als in ’t Reut. Verklaring naam nieuwbouwwijk ‘Piekenhoef’ in Berghem Voor de verklaring van het toponiem ‘Piekenhoef’ moeten we terug in de tijd, naar halverwege de zeventiende eeuw. Gijsbert Pieck van Tienhoven neemt rond 1650 de ontginning van een stuk land net buiten Berghem ter hand. Ontginningen Vergroting van de welvaart vormde in de zeventiende en achttiende eeuw niet het hoofdmotief voor de vele ontginningen. De overheid bevorderde het in cultuur brengen van woeste gronden vooral om op deze wijze de opbrengst van belastingen te vergroten. Het Statendorp Berghem, dat rechtstreeks onder de Staten-Generaal viel, kreeg na het uitvaardigen van plakkaten toestemming om over te gaan tot verkoop van gemene gronden. Wie deze gronden opkocht en in cultuur bracht, werd tien jaar vrijgesteld van alle belastingen en tienden die erop berustten. Bij deze ontginningen werd het hout gerooid, de heide omgeploegd en daarna ingezaaid met o.a. boekweit en haver. Aan de zuidzijde van Berghem voorbij de Kleinsteeg (nu Willandstraat) werden tussen 1650 en 1659 ongeveer 60 morgen gemene gronden ontgonnen (een morgen land = 0,85 ha). De in ‘s-Hertogenbosch wonende rentmeester-generaal der domeinen in de Meierij, Gijsbert Pieck van Tienhoven, die in 1629 in gezelschap van Johan Wolfert van Brederode en anderen, afkomstig uit Hollandse regentenfamilies, in de Meierij neerstreek, kocht in 1647 40 morgen gemene gronden in Berghem, om die te laten cultiveren. Pieck van Tienhoven bouwde op die ontgonnen gronden, aan de oostzijde van de weg Berghem-Nistelrode (nu Zevenbergseweg), een boerderij die hij verpachtte. In de volksmond kreeg deze de naam ‘Piekenhoef’. Na 1656 kochten 60 inwoners uit Berghem een perceel heidegrond aansluitend aan de ontginning van Piekenhoef, ter grootte van ongeveer 0,5 morgen. In het “Register van de nyen heijlanden”, in 1659 aangelegd voor H. Dappart, griffier van de domeinen in de Meierij van ‘s-Hertogenbosch, werden de namen genoteerd van de kopers die de verworven gronden wilden cultiveren. Bron: Berghem en Nistelrode 1648-1795. Protestant en Katholiek in het Maasland. Drs. L.P. van den Heuvel en L.J.P. Akkermans, 1998, pag. 79. Het Reut. Wat is de betekenis van het woord Reut? Het toponiem ’t Reut in Berghem wijst op een laatmiddeleeuwse ontginning van bosgebied net buiten de bebouwde kom. Met een ontginningshoeve aan de Reutstraat uit de periode 1275-1350.1 ’t Reut verwijst dus naar rooien of roden = ontginnen, in cultuur brengen.2 Andere afgeleide toponiemen van rooien-roden zijn o.a. rooi, rode, raai, rade, rot, rut.3 Bronnen: 1. Sporen van ontginning en bewoning uit de Late Middeleeuwen in ’t Reut. Een verkennend en waarderend archeologisch onderzoek. L.G.L. van Hoof. Archol, Leiden 2008. 2. Het Schijndelse landschap. Glossarium van de historische perceelsnamen in Schijndel. Henk Beijers (eindredactie). Schijndel 2003. 3. Van d’n Aabeemd tot de Zwijnsput – Toponiemen in de cijnskring Helmond vóór 1500 in naamkundig en nederzettingshistorisch perspectief. Henk Beijers, Geert-Jan van Bussel. Helmond 1996. Advies straatnamencommissie soldaat A.J. van Hintum Heemkundevereniging Berchs-Heem boekte met een advies van de straatnamencommissie een succes waardoor soldaat A.J. van Hintum alsnog in Berghem zijn erkenning kreeg middels benoeming van een plantsoen met zijn naam. Lees hier meer over het advies straatnamencommissie over soldaat A.J. van Hintum. Berghems straatnamen-abc Recent is de straatnamencommissie gestart met het in beeld brengen van achtergronden van de naam van ruim 160 straten in Berghem, meer hierover vind je hier.