Activiteiten 2010
In 2010 heeft heemkundevereniging Berchs-Heem -buiten de reguliere- de volgende activiteiten gehouden:
(Klik op de rood geaccentueerde tekst voor meer betreffende info)
18-12-2010 Tweede editie van de Brabant Quiz: ‘Puzzel mee met René’!
Ook dit jaar worden Brabanders onder de kop ‘Puzzel mee met René’ uitgedaagd het brein te kraken over het Brabant van vroeger. In samenwerking met het Brabants Dagblad, het Eindhovens Dagblad en dit jaar ook BN/De Stem brengt het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) in de zaterdageditie van 18 december 2010 de nieuwe Brabant Quiz uit. Vlak voor Kerst zal deze tweede editie van de kleurrijke, maar pittige Brabant Quiz dus bij menig Brabants huishouden op de deurmat vallen.
Met wat parate kennis, nadenken, overleggen, opzoeken en desnoods kunst- en vliegwerk kunnen belangstellenden de vragen vast wel beantwoorden. In totaal bestaat de quiz uit 30 vragen, onderverdeeld in twee gedeelten: één gedeelte (10 vragen) voor de snelle puzzelaar, gevolgd door een tweede gedeelte (20 vragen) voor de échte diehard die diep in de geschiedenis van Brabant wil duiken.
Wat ze hiermee opschieten? Ongetwijfeld urenlang puzzelplezier, nóg meer kennis over Brabant en … kans op mooie prijzen! Want ook dit jaar geven de initiatiefnemers weer prachtige prijzen weg.
Geïnteresseerden kunnen deze puzzel na verschijning in de krant tevens terugvinden op de website van het Brabants Dagblad.
De inzending sluit maandag 17 januari 2011 en op zaterdag 29 januari 2011 wordt de uitslag gepubliceerd in de krant.
Kortom, houdt de Brabant Quiz goed in de gaten en … puzzel óók mee met René!
26-11-2010 Mevrouw Jo Hoeks-van Thiel, erelid van Berchs-Heem
Op 26 november 2010 werd Jo postuum tot erelid benoemd. Haar kinderen namen de oorkonde in ontvangst.
Jo Hoeks-van Thiel was een actief lid van Berchs-Heem en betrokken bij de oprichting van Berchs-Heem.
Haar verzameling van Bèrgse woorden vormde de basis voor het Bergs Woordenboek dat eind 2009 verscheen.
De oorkonde werd overhandigd in het bijzijn van de genodigden en een groot aantal leden van Berchs-Heem. Foto’s van deze avond vind je hier.
08-11-2010: Resultaat bouw- en cultuurhistorisch onderzoek ‘baarhuisje’
Resultaat bouw- en cultuurhistorisch onderzoek ‘baarhuisje’
Het waardestellend bouw- en cultuurhistorisch rapport is recent overhandigd aan gemeente Oss. Lees hier de conclusie van het onderzoek.
Foto’s van het baarhuisje en de overhandiging van het rapport kunt u inzien in ons foto-album over het Baarhuisje
1 INLEIDING
Begin oktober 2010 kreeg het Monumenten Advies Bureau via de heer Lambert van Hintum van de Heemkundevereniging Berchs-Heem de opdracht voor het uitvoeren van een waardestellend bouw- en cultuurhistorisch onderzoek van het baarhuisje dat gebouwd is tegen de historische muur die het erf van de boerderij op de hoek van de Pastoor van Teteringstraat en de Sint Willibrordusstraat scheidt van het kerkelijke gebied rondom de aan de Sint Willibrordusstraat gesitueerde R.K. kerk in het centrum van Berghem. Sinds het moment waarop door de gemeente in overleg met het kerkbestuur besloten werd om de tuin achter de oude pastorie aan de Julianastraat, die zich ook voortzet rond de er oostelijk van gelegen R.K. kerk, aan te pakken en hiervoor een nieuw plan te maken waarbij het geheel een openbaar park moest worden is het baarhuisje/koetshuis ter discussie komen te staan. Een belangrijk element in het totale plan vormt immers de historische muur die het grondgebied van de monumentale boerderij zuidelijk van de kerk scheidt van het gebied rond de kerk. Het tuinplan sloot grotendeels op deze muur aan en gaat uit van het ontwikkelen van een brede zichtas tussen de kerk en deze muur door richting de Sint Willibrordusstraat. Alleen voor de ontwikkeling van die as was het in matige staat verkerende gebouwtje en sta in de weg, immers op de noord-westelijke hoek van deze winkelhaakvormige muur staat tegen deze muur het gewraakte gebouwtje. De muur, die van de Sint Willibrordusstraat in westelijke richting verloopt en ter hoogte van het baarhuisje in een haakse bocht in zuidelijke richting verloopt naar de Pastoor van Teteringstraat is deels onlosmakelijk verbonden met dit baarhuisje en het noordelijke deel van deze muur, blijkt gezien oude kaarten en restanten van laat middeleeuws metselwerk al van zeer hoge ouderdom te zijn.
Van de muur, die als Rijksmonument genoemd staat bij de beschrijving van de boerderij Pastoor van Teteringstraat 2, is in 2006 door De Gooijer
Monumenten Advies uit Epse in opdracht van de gemeente Oss een bouwhistorisch rapport opgesteld. In 200… kreeg het Monumenten Advies
Bureau uit Nijmegen van de gemeente Oss de opdracht voor het uitwerken van een restauratieplan van de muur. Voor het plan is de muur toen nauwgezet opgemeten en bekeken. Uit die opname bleek dat het bouwhistorische rapport niet volledig was en onvoldoende de bijzondere waarde van de muur duidde, die uit ons onderzoek deels nog aanmerkelijk ouder bleek te zijn dan in voornoemd rapport werd aangenomen. In het restauratieplan hadden wij in de eerste opzet ook het herstel en behoud van een belangrijk deel van het daarmee verbonden baarhuisje opgenomen. Uiteindelijk is hier op verzoek van de gemeente in het definitieve plan vanaf gezien, omdat behoud van het gebouwtje volgens de gemeente een gepasseerd station was. Toen de sloop van het gebouwtje dreigde kwam ondermeer de vereniging Berchs-Heem hiertegen in opstand en werd aan de gemeente gevraagd om het besluit tot sloop te heroverwegen en te bekijken of het gebouw de status van gemeentelijk monument kon krijgen. De gemeente schakelde daarop het Monumentenhuis Brabant in om het baarhuisje aan een nader onderzoek te onderwerpen. Hiervoor werd Jennemie Stoelhorst ingeschakeld die op 12 maart 2010 haar bevindingen in de vorm van een redengevende omschrijving op schrift stelde. In een eerste versie achtte de opsteller het zeer wel mogelijk dat het gebouwtje een baarhuisje was geweest dat zoals de bronnen vermelden rond 1874 zou zijn gebouwd. Het baarhuisje leek gered. Toch liep het anders! In de definitieve versie (met dezelfde datum!) werden ondermeer op basis van de ontdekking dat het gebouwtje niet op enkele kadastrale kaarten van na 1874 is weergegeven de in de eerste versie van het rapport gegeven dateringen verwijderd en werd de bouwtijd in het midden gelaten. Het baarhuisje werd in de tekst getransformeerd tot een schuurtje waaraan onvoldoende waarde werd toegekend. Inmiddels hadden de perikelen rond het gebouwtje meermalen de lokale pers bereikt en is het proces door de inwoners van Berghem nauwlettend gevolgd.
Omdat de vereniging Berchs-Heem nadien nog belangwekkende archiefgegevens heeft opgespoord en terecht van mening was dat er nog nooit met “ervaren” bouwhistorische ogen naar het gebouw is gekeken heeft zij bij het Monumenten Advies Bureau de vraag neergelegd om op basis van de archiefgegevens en een bouwhistorische opname ter plaatse alsnog een waardestellend rapport op te stellen. Het voor U liggende rapport vormt de weerslag van het uitgevoerde onderzoek, waarvan het veldwerk en het doornemen van de door Berchs-Heem aangeleverde archivalia op donderdag 14 oktober is uitgevoerd. We hopen met deze rapportage een bruikbare onderlegger te hebben geleverd voor het nemen van een goed onderbouwde beslissing met betrekking tot de toekomst van dit eenvoudige bouwwerk.
Drs. F.A.C. Haans, directeur afdeling bouwhistorie en restauratie Monumenten Advies Bureau, Nijmegen 22 oktober 2010
- CONCLUSIE & ADVIES
2.1. Conclusie
Hoewel niet met 100 % zekerheid kan worden gesteld dat het gebouwtje het in 1874 gebouwde baarhuis is van de R.K. begraafplaats, zijn er meerdere feiten aan te dragen die voor deze identificatie spreken. Ten eerste het gebouw zelf. Het metselwerk hiervan is gezien de gehanteerde baksteen en mortels zeker niet jonger dan 1875. Het gebouw vertoont voorts nog diverse kenmerken die passen bij de voorschriften mbt de bouw van baarhuisjes. Ten derde spreekt de situering van het gebouwtje boekdelen. Het kerkhof was oorspronkelijk (in de 19de eeuw) getuige kaarten toegankelijk via een laan komend vanuit de (huidige) Julianastraat. Het baarhuis lag in de oorspronkelijke setting aan het einde van deze laan, een positie die kenmerkend was voor baarhuisjes. Door de wijzigingen ter plaatse na de bouw van de huidige kerk en pastorie was men genoodzaakt om het pad te verleggen en de begraafplaats te verschuiven, waarbij men er voor koos om ook de entree naar het oosten te verleggen en daar nabij de Willibrordusstraat een nieuw baarhuis voor beide begraafplaatsen (dus ook voor de vanaf dat moment ook hier gesitueerde Algemene begraafplaats) op te richten. In een later stadium is oude, functieloos geworden baarhuis verbouwd en kreeg het een opslagfunctie met garagedeuren.
2.2. Advies
We bevelen ten zeerste aan om het baarhuisje alsnog aan te wijzen als gemeentelijk monument, exclusief de uitbreiding/verhoging, op grond van
met name de cultuurhistorische waarde. Hiervoor behoeft geen nieuwe redengevende omschrijving te worden opgesteld, maar kan de versie van
10-6-2010 fungeren. Vervolgens dient te worden gezorgd voor een goede herbestemming in samenhang met de omgeving waarbij het gebouw terug
zou moeten worden gebracht naar zijn oorspronkelijke volume en hoofdvorm. Daarbij is vooral ook het uiterlijk een leidende factor. Zadeldak en lessenaardak met oud Hollandse dakbedekking en een nieuwe in rodebaksteen opgetrokken zuid- en oostgevel van de zuidelijke aanbouw. Hierdoor worden ook de andere waarden versterkt (herkenbaarheid, situeringswaarde).
Drs. F.A.C. Haans, directeur afdeling bouwhistorie en restauratie Mionumenten Advies Bureau, Nijmegen 22 oktober 2010
02-11-2010 Geschiedenis van de oude dorpen van de gemeente Oss.
Breng uw oude foto’s mee!
Op dinsdag 2 november 2010 van 20.00 – 22.30 uur is het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) weer te gast in de gemeente Oss. De bijeenkomst ‘Het Geheugen van Oss’ in Berghem staat geheel in het teken van de lokale geschiedenis van Berghem en de andere oude dorpen die de huidige gemeente Oss vormen.
René Bastiaanse zal deze avond op zijn karakteristieke wijze in dialoog gaan met het publiek. Dat doet hij aan de hand van oude foto’s (die het publiek hopelijk meebrengt!), maar ook door middel van unieke, oude filmfragmenten. Ook zal hij hen verrassen met een gezellige quiz. Verder maakt een blik op de compleet vernieuwde online geschiedenisboekjes van Oss deel uit van het ‘bonte’ programma in Berghem. U vindt deze ‘boekjes’ via www.bhic.nl/oss.
In juni 2007 was het BHIC al eens te gast in de gemeente Oss. Nu, drie jaar later, komen we met een nieuw programma! Graag nodigt het BHIC alle inwoners van de gemeente Oss uit voor deze gezellige, gevarieerde avond.
Programma ‘Het Geheugen van Oss’ in Berghem
Welkomstwoord en presentatie van de (vernieuwde) online geschiedenisboekjes van de huidige gemeente Oss door René Bastiaanse
Ook ‘Groot Oss’ had zijn grenzen! Kijk en luister naar Henk Buijks, regiohistoricus van het BHIC
Korte pauze
Gezellige ‘Petje op Petje af’ quiz met daarbij historisch beeld en geluid uit onze archieven van Oss
Gelegenheid voor het publiek om hun meegebrachte foto’s over de oude dorpen op groot scherm te laten zien, samen herinneringen op te halen en informatie uit te wisselen. Ook aan de hand van oude filmfragmenten.
De bijeenkomst vindt plaats op dinsdag 2 november a.s. van 20.00 – 22.30 uur in Zalencentrum de Merx, Burg. van Erpstraat 25 in Berghem. De toegang is gratis. De zaal is vanaf 19.30 uur open voor het publiek.
Iedereen is van harte uitgenodigd. Heeft u nog mooie, dierbare foto’s van en over Berghem en andere kernen van de gemeente Oss in vroeger tijden? Neem deze dan vooral mee!
Volg het BHIC dagelijks op Twitter. Bezoek ook eens ons weblog www.brabantbekijken.nl over de geschiedenis van Brabant in beeld en verhaal.
21-09-2010 Cursus ‘schrijven over vroeger’
Cursus ‘schrijven over vroeger’
Wegens groot succes in de herhaling
Bij het ouder worden komen steeds meer herinneringen boven. Veel mensen vinden het waardevol daarover te schrijven, voor zichzelf of voor hun (klein)kinderen. Omdat de najaarscursus ‘Schrijven over vroeger’ al snel was volgeboekt, heeft het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) besloten nog een tweede cursus aan te bieden op de locatie Grave. De cursus bestaat uit 6 bijeenkomsten van 2 uur en start net als de eerste cursus in oktober 2010.
13-05-2010 Brabants Dialectenfestival Lieshout
Op zondag 13 juni organiseert Stichting Brabants Dialectenfestival het 9de dialectenfestival. Tal van liefhebbers van het (m.n. Brabantse) dialect komen bij elkaar in het centrum van Lieshout om te genieten van de Brabantse taal, Brabants toneel, verhalen, boeken en zeker ook de Brabantse gezelligheid.
Berchs-Heem zal op het komende festival het Bèrgs Woordenboek onder de aandacht brengen. Er komt een festivalroute waar de dialectschrijvers elkaar kunnen ontmoeten en aan belangstellenden kunnen vertellen over hun werk. De samenstellers van het boek zullen de bezoekers aan het festival in geuren en kleuren vertellen waarom ze het woordenboek hebben gemaakt en hoe het tot stand is gekomen.
Het dialectenfestival duurt van 12.00u – 18.00u en wordt geopend door Wim van de Donk, commissaris van de koningin van Noord-Brabant.
25-03-2010 Leden jaarvergadering
Het bestuur van Berchs-Heem nodigt haar leden uit voor de jaarvergadering op 25 maart 2010.
De jaarvergadering vindt plaats in de Meerzaal van de Berchplaets en begint om 20.00u.
Agenda:
• Opening
• Notulen jaarvergadering 2009
• Jaarverslag 2009
• Financieel jaarverslag en overzicht jaarrekening 2009
• Verslag kascommissie
• Verkiezing nieuw kascommissielid
• Bestuursverkiezing:
Aftredend volgens rooster en herkiesbaar:
Ria Boeijen en Willy van Erp
Aftredend en niet herkiesbaar:
Jan van der Burgt
Belangstellenden, aantoonbaar schriftelijk gesteund door minimaal 5 leden, kunnen zich schriftelijk kandidaat stellen tot aanvang van de vergadering.
Het bestuur draagt Gerard van der Linden voor als de nieuwe voorzitter van Berchs-Heem.
• Ingekomen stukken
• Mededelingen
• Ideeën, suggesties voor programma-activiteiten
• Rondvraag
Pauze
Na de pauze wordt er een film van Berghem uit 1953 gedraaid.
In deze film worden beelden vertoond van Berghemse mensen in de jaren 50 in hun dagelijkse leven en bezigheden.
Tot ziens op de jaarvergadering.
31-01-2010 Brabantse Avond
Een ontspanningsavond oftewel een Brabantse Avond verzorgd door de Revuo’s uit Lith
De jaarlijkse Brabantse avond van de heemkundevereniging werd dit jaar verzorgd door de Revuo’s uit Lith.
Op zaterdag 30 januari 2010 vond de jaarlijkse Brabantse Avond van Berchs-Heem plaats. Zeker 200 mensen hadden ondanks het winterse weer toch de weg naar de grote zaal van de Berchplaets weten te vinden. Nadat eenieder was voorzien van een kopje koffie met een sneetje krentenmik kon de show beginnen. Vanaf het begin zat de stemming er meteen goed in. In drie etappes van elk ongeveer één uur vulden de Revuo’s in een hoog tempo met mooie liedjes afgewisseld met enkele sketchjes deze lange Brabantse avond. Soms werden er mensen uit de zaal bijgehaald om deel te nemen aan een act wat soms tot grote hilariteit leidde. Kortom een mooie avond waar de aanwezigen met volle teugen van hebben genoten.
Hier vind je de foto’s van deze gezellige avond.
07-01-2010 Lezing over de Kildonkse molen
‘Seeckere hoycamp het Kilsdoncxken’ over de unieke, inmiddels gerestaureerde, dubbele, Kildonkse molen.
De lezing ondersteund met prachtige foto’s, over de inmiddels gerestaureerde Kildonkse molen door de heer Ruud van Nooijen, was ter voorbereiding op de excursie die we gaan houden op zaterdag 27 februari 2010.
De lezing over de Kildonkse molen op donderdag 7 januari 2010 in de Meerzaal van de Berchplaets in Berghem werd, door het slechte weer, door 28 personen bezocht.
Het was een zeer interessante lezing waarin de heer Ruud Nooijen uitgebreid in ging op de uitvindingen en ontwikkelingen van de diverse molens. Ook werd het verschil uitgelegd tussen de verschillende soorten molens, de graan-, olie-, pel-, vol- en velmolens. Verder ging de lezing over het riviertje de Aa en de restauratie van de Kildonksemolen waar we uiteraard tijdens onze excursie veel meer van zullen zien en horen. Kortom het is een mooie voorbereiding geweest op het aanstaande bezoek dat we aan de molen gaan brengen op zaterdag 27 februari. Er zijn inmiddels vijf gediplomeerde molenaars die staan te popelen om ons als bezoeker te ontvangen en rond te leiden.
Een fotorapportage van de excursie vind je hier.
