Activiteiten 2009

20-11-2009 Presentatie Bèrgs Woordenboek

De presentatie van het Bergs Woordenboek is vrijdagavond 20 november in de grote zaal van de Berchplaets een enorm gezellige avond geworden. Bijna 350 personen hadden de moeite genomen om deze presentatie, die door Hans Klerks werd gepresenteerd, bij te wonen. Hans vertelde tussendoor op ludieke wijze over diverse Bergse mensen en uitdrukkingen.
Leo Hoeks (redactie) vertelde over de totstandkoming van het boek en de discussies die zij hebben moeten voeren om uiteindelijk tot een compromis te komen. Riny Boeijen, de zogenaamde Bergse Carmiggelt, vertelde op zijn geheel eigen wijze een paar verhalen. Lambert van Hintum, onze Bergse troubadour, bracht enkele liedjes over Bergse mensen en over het dialect ten gehore. Daarna werd er een rechtstreekse verbinding gemaakt, via de webcam, met Australië vanwaar Jim Hoeks (redactie) de zoon van Jo en Johan Hoeks, zijn verhaal vertelde in een interview met, nieuwslezer van Radio I, Dorald Megens over zijn bijdrage aan de totstandkoming van het boek. Daarna kwam Theo Hoeks, ook een zoon van Jo en Johan, met ome Hein Hoeks aan het woord.
Aan Hein was het om enkele verhaaltjes over vroeger te vertellen hetgeen hij op een voortreffelijke manier deed. Zijn verhaal over zijn gemiste schoolreisje op de lagere school zat hem nog steeds niet lekker.
Tenslotte kreeg Hein als oudste medewerker aan de totstandkoming van dit boek, het eerste exemplaar overhandigd van zijn neef Theo. Hein vertelde dat hij met veel genoegen aan het boek heeft meegewerkt en dat ze met z’n allen enorm veel plezier hebben beleefd tijdens de vele bijeenkomsten over het Bergs Woordenboek. Zeer trots en voldaan nam hij het eerste boek in ontvangst.
Voor diegene die tijdens al deze bijeenkomsten alleen thuis achterbleven, was er een bos bloemen om een klein beetje het gemis goed te maken.
Iedereen heel hartelijk bedankt die op welke manier dan ook heeft meegewerkt aan de totstandkoming van dit prachtige boek!
Tal van liefhebbers van ’t Bèrgs dialect gingen 20 november al naar huis met een exemplaar van dit prachtige boek. Maar ook nu is het boek nog verkrijgbaar (zolang de voorraad strekt)
Ingetekende boeken kunnen op ook de volgende tijden en plaatsen worden afgehaald:
Losse exemplaren van het Bèrgs woordenboek zijn hier te bestellen.
Een fotogalerij van de presentatie vind je hier.

25-10-2009 Verslag van het bezoek aan basisschool De Fonkeling

Leden Berchs-Heem geinterviewd door leerlingen
De kinderen van de tweede stroming van basisschool de Fonkeling zijn bezig geweest met het thema ‘woon- en leefomgevingen’. Een groot aantal kinderen (van 7 en 8 jaar) heeft toen een interview voorbereid om meer te weten te komen over de geschiedenis van Berghem. En dan vooral over de woon- en leefomgeving.
De kinderen hebben er enthousiast aan gewerkt en vonden het heel spannend toen de mensen van de heemkundekring op bezoek kwamen om de vragen te beantwoorden. De mensen van de heemkundekring konden erg mooi vertellen, zeiden ze.
Hieronder zie je een paar verslagjes van de kinderen.
Interview van Erwin: Ik deed mee met het interview. Toen kwamen er mensen die vertelde over vroeger. Dat was leuk! En door hun weet ik veel over vroeger. En we moesten eerst vragen maken op een a4blad en dan aan de mensen vragen en de meneer kent
mijn vader van voetbal en ze waren allebei keeper. Toevallig he!
Interview van Vincent: We hebben vragen gemaakt. Toen kwamen mensen ze beantwoorden. U vond dat Berghem veel veranderd is vergeleken met vroeger. U vond ook dat er nog veel oude huizen in Berghem staan. De meisjesschool bestaat nog.
En Wim had alles goed verteld.
Interview 30 september van Imke en Shiela: We hebben vragen bedacht over vroeger. Er kwamen opa’s en oma’s en andere mensen. Wim vertelde over vroeger. We stelden een vraag over: waren de huizen anders? Ze waren van riet en stenen. Ik vroeg: was het leven anders? Ja, de huizen in de steden. En toen vroegen we hoe werden muren gebouwd. Hij zei van klei.
De meneer had heel veel vragen beantwoord. Ook dat er vroeger een meisjesschool en jongensschool was. De straten waren van zand.
Interview van Bart: De meneer vertelde dat de koffiemolen in 1999 afgebrand was. Hij vertelde dat de ratten wel 30 cm waren. Hij vertelde dat je zelf spelletjes moest bedenken.
Interview van Mart: Wij hebben vragen bedacht over vroeger. De meneer vertelde over vroeger. Hij vertelde dat de daken vroeger van riet waren. Hij vertelde dat de straten vroeger van Grind waren. En hij vertelde ook dat er docenten bestonden. De meneer leerde ook dingen van ons, dat vonden we leuk.

20-11-2009 Het Bergs woordenboek

Op 20 november a.s. wordt het Bergs Woordenboek gepresenteerd.
Een unieke registratie van ons eigen dialect. Bestellen kan nog, maar wees er SNEL bij!
Na een jarenlange voorbereiding is het binnenkort zover. Het Bergs woordenboek komt eraan. Een schat van bijna 2000 woorden en uitdrukkingen in ons eigen dialect zoals dat vroeger en ook nu nog steeds wordt gesproken. Het boek bevat veel typisch Bergse uitdrukkingen en bijna vergeten woorden. Woorden die in deze tijd allang niet meer gebruikt worden maar bij het lezen ervan de nodige herkenning zullen oproepen. De betekenis van bijna al deze woorden en uitdrukkingen wordt aan de hand van voorbeelden uitgelegd waardoor het boek erg levendig wordt. En dan blijkt ook dat ons dialect veel humor bevat. Ook is de schrijfwijze en de uitspraak van het Bergse dialect is nu voor het eerst vastgelegd.
In het woordenboek staan daarnaast nog 26 kleine anekdotes uit het leven gegrepen en die gaan over typische Bergse situaties waarin Bergse personen centraal staan.
Het Bergs woordenboek is een uniek boek en houdt ons dialect levend, vol met humor, leuk om te lezen en waardevol voor het nageslacht.
Het woordenboek zal in een eenmalige oplage gedrukt worden en daarom is het van belang om nu alvast in te tekenen om zeker te zijn van een exemplaar. De prijs zal liggen tussen de € 22,= en € 25,=, niet lager en niet hoger. Het boek zal op vrijdag 20 november in de Berchplaets gepresenteerd worden.
Klik hier voor een fotogalerij van deze presentatie.

28-09-2009: Baarhuisje op de monumentenlijst?

Berchs-Heem verzoekt om contra-expertise
BERGHEM – Heemkundevereniging Berchs-Heem heeft de gemeente in een brief gevraagd om het baarhuisje in Berghem op de gemeentelijke monumentenlijst te plaatsen.
Bij nader inzien – ook gesterkt door de reacties tijdens Berghem Bruist- is de club van menig dat er toch alles aan gedaan moet worden om het oorspronkelijk stuk te behouden. “Beter iets dan niets”, zegt bestuurslid Lambert van Hintum. Volgens de monumentencommissie is het huisje geen monument. Berchs-Heem vraagt in de brief om een contra-expertise van een gespecialiseerd bureau. Wie de eventuele restauratie moet gaan betalen, is onbekend.

Lees hier de brief die het bestuur van Berchs-Heem aan de gemeente stuurde:

Gemeente Oss t.a.v. College van B&W en gemeenteraad
Betreft: Baarhuisje pastorietuin
Berghem, 24-08-2009.
Geacht College, geachte Raad,
Het bestuur van Heemkundevereniging Berchs-Heem wil zich tot u wenden om de volgende reden. In de media vernamen wij dat in het centrumplan voor Berghem, en specifiek in de plannen voor de herinrichting van de pastorietuin, opgenomen is dat het voormalige koetshuisje in de pastorietuin gesloopt zal worden. De sloop van dit voor Berghem waardevolle onderdeel van het cultuurhistorisch bijzondere ensemble rondom de kerk, zou door onze vereniging en door een groot deel van de bewoners van Berghem als zeer spijtig beschouwd worden.
Middels dit schrijven willen wij u dan ook overtuigen van het feit dat sloop van het genoemde bouwwerkje overbodig is en dat het behouden en opnemen hiervan in de nieuwe inrichting van de tuin een meerwaarde voor het plan en voor de dorpsgemeenschap betekend.
Belangrijk feit is dat het Parochiebestuur in een gesprek heeft aangegeven dat wat hen betreft de sloopaanvraag herzien zou moeten worden indien er een nieuwe en goede bestemming voor het betreffende pand gevonden kan worden en de benodigde financiële middelen beschikbaar zijn voor het restaureren en gebruiksklaar maken van het pand voor deze nieuwe functie.
Feit is dat het gebouwtje als onderdeel van het totale kerkelijk cultuurhistorisch ensemble van groot belang is. Dergelijke ensembles zijn zeldzaam geworden in de provincie Brabant en eigenlijk in heel Nederland. Zeker daar het gaat om een in de kern 18e eeuws bouwwerkje. In vele gevallen zijn dergelijke gebouwtjes reeds ten prooi gevallen aan de slopershamer omdat deze slechts eenzijdig werden beoordeeld vanuit monumentcriteria en niet op grond van cultuurhistorische criteria. Te vergelijken zijn b.v. de weverhuisjes, bakhuisjes en schuren bij boerderijen e.d.
Uit de uitvoerige inventarisatie van de Provincie Noord-Brabant (het zgn
MIP-Monumenten Inventarisatie Project) blijkt dat dergelijke gebouwtjes echt ontzettend zeldzaam zijn geworden. Misschien is dit gebouwtje zelfs wel het laatste in zijn soort.
Vanwege de ouderdom draagt het gebouwtje in belangrijke mate bij aan deze
cultuurhistorische kerkplaats in het dorp. Het geeft een extra tijdsdimensie waar ook de boerderij en 18e eeuwse tuinmuur nog aan bijdraagt.
Juist door de reconstructie van depastorietuin, ligt er een kans om de waardevolle betekenis en de historische kwaliteit van het totale ensemble te erkennen.
De 18e eeuwse kern van het gebouwtje is nog goed herkenbaar, en de latere aanbouw is daarbij niet zondermeer negatief te noemen. De geschiedenis van baksteengebruik in Brabant (die zo mooi aan het bouwwerkje te zien is) is op zich al een bijzonder cultuurhistorisch fenomeen. De huidige omvang van het gebouwtje maakt het geschikt voor allerlei doeleinden.
Als bestuur van Berchs-heem zijn wij ons bewust van het feit dat de plannen zoals wij deze voorstellen behoorlijke financiële consequenties hebben voor de begroting van de renovatie van de tuin. Ook hierin menen wij een oplossing aan te kunnen dragen.
Wij hebben gesprekken gevoerd met een mogelijke financier, welke onder voorwaarde dat het gebouwtje beschikbaar blijft voor de Berghemse gemeenschap, bijvoorbeeld door het verkopen aan een stichting welke het beheer van het gebouw zal verzorgen, bereid is de aankoop en de restauratiekosten voor zijn rekening te nemen.
Hij is bereid om onder genoemde voorwaarde de restauratie van het betreffende pand te financieren. Daarbij vooropgesteld dat het pand geschikt wordt gemaakt voor diverse doeleinden zoals: educatieve functie, sociaal/culturele functie en mogelijk kan het gebouw dienst doen voor de parochie bij de viering van communie, vormsel e.d.
Er zijn reeds voorstellen gedaan richting gemeente om een natuur/cultuuronderwijsproject te starten. De gereconstrueerde pastorietuin zou hierbij een belangrijk onderdeel vormen, door het handhaven en restaureren van het “koetshuisje” worden de mogelijkheden voor een degelijk project alleen maar groter en levensvatbaarder.
De Heemkundevereniging wil het gebouw graag beheren en ziet tal van mogelijkheden voor kleinschalige activiteiten zoals lezingen en tentoonstellingen. Ook in tal van andere activiteiten die in de Pastorietuin plaatsvinden, zoals bijvoorbeeld de exposities door Beeldend Berghem, kan het pand dienst doen als centrale ontmoetingsplaats, zeker omdat de Pastorie als zodanig, in de nieuwe functie van de pastorietuin meer als privé zal moeten worden aangemerkt. Het zal wellicht overbodig zijn op te merken dat wanneer het gebouwtje
behouden blijft én er diverse activiteiten plaatsvinden de sociale controle in het kader van de nieuwe publieke functie van de tuin aanzienlijk toe zal nemen.
Wij verzoeken wethouder Iding de inhoud van dit schrijven in overweging te nemen en zijn gaarne bereid e.e.a. op korte termijn in een gesprek toe te lichten, wij gaan ervan uit dat er niet aangevangen zal worden met de sloopwerkzaamheden alvorens een overleg met onze vereniging heeft plaatsgevonden.
Hopende op een spoedige reactie verblijven wij.
Namens heemkundevereniging Berchs-heem,
J.J.F. van der Burgt, voorzitter
i.a.a. lokale pers

26-09-2009 ’t Vagevenster nu ook online te lezen

’t Vagevenster nu ook online te lezen, alle edities nu door eenieder te lezen
Er komen regelmatig vragen van geïnteresseerde heemkundigen, of er nog oude, eerder uitgegeven, Vagevensters te verkrijgen zijn. Helaas moeten wij dan vaak zeggen dat we door onze voorraad heen zijn en dat herdrukken niet zo eenvoudig is. Daarom heeft het bestuur van Berchs-Heem besloten om ook de Vagevensters uit de beginjaren op onze website te gaan plaatsen. Het eerste Vagevenster is inmiddels op de site geplaatst en zodoende voor eenieder beschikbaar. Wij wensen u veel lees plezier.
Verder zijn we ertoe overgegaan om ook “’t Tussedurke” op onze website te plaatsen, dit om U op de hoogte te houden van datgene wat zich in en om de vereniging afspeelt.
Bestuur Berchs-Heem.
Alle edities van ’t Vagevenster zijn hier te bekijken.

27-09-2009: Samen Bèrgs, komt dûr mar bè

27 september 5de editie van Berghem Bruist
Bezoek tussen 11.00u en 18.00u de stand van Berchs-Heem en win…
Berchs-Heem is één van de ruim 30 verenigingen die zondag 27 september deelnemen aan Berghem Bruist.
In de stand van Berchs-Heem kunt u o.a. raden naar de naam en functie van een voorwerp uit vroeger tijden.
U kunt alvast een indruk op doen van het Bergs Woordenboek, dat 20 november 2009 gepresenteerd zal worden. Een van de auteurs zal de hele dag aanwezig zijn om met u van gedachten te wisselen over ons dialect.
Wij dagen u uit om in onze stand een poging te wagen enkele Bergse woorden/zinnen in het nederlands vertalen en vice versa. De winnaar wordt beloond met een schitterend boek.

23-07-2009: Oud Berghemnaar wint Gouden Pennenvrucht

Geboren Berghemenaar Riny Boeijen (56) uit Rosmalen is winnaar geworden van de verhalenwedstrijd die verbonden is aan de Top 2000.
Riny Boeijen, won met zijn verhaal ‘Javier’ een verhaal uit Berghem.
Het nummer La Mamma van Charles Aznavour inspireerde Boeijen tot een verhaal met herinneringen aan zijn jeugd in Berghem waar Spaanse gastarbeiders destijds het café (De Witte) van zijn ouders bezochten.
Vaste communicatievorm voor Boeijen met een van die Spanjaarden vormden een foto van diens moeder en het nummer La Mamma uit de jukebox.
Voor de verhalenwedstrijd werden enkele honderden verhalen ingezonden. De beste vijf werden zondag in het KRO-radioprogramma Goudmijn voorgelezen. De jury bekroonde het verhaal van Boeijen, administrateur bij het waterschap Aa en Maas in Den Bosch, met de Gouden Pennenvrucht 2008. Vorig jaar bereikte Boeijen de finale.
Bron: Brabants Dagblad 10-07-2009

01-06-2009 Archeologisch onderzoek Nieuwe Steeg Berghem

Archeoloog Marie-France van Oorsouw (http://www.weleer.nl/) heeft in juni 2009 archeologisch onderzoek gedaan aan de Nieuwe Steeg.
Marie-France van Oorsouw, van origine uit Berghem afkomstig, heeft afgelopen maand archeologisch onderzoek gedaan ivm mogelijk toekomstige bouwwerkzaamheden aan De Nieuwe Steeg.
Het is nog niet bekend of er daadwerkelijk vondsten zijn gedaan.
Hier vind je enkele foto’s die gemaakt zijn tijdens het onderzoek.

13-06-2009 Een heldhaftige, maar verloren strijd

Een artikel over de strijd voor een zelfstandig Berghem

Een kleine twintig jaar geleden werd in de provincie Noord-Brabant een grote herindelingoperatie gestart. De provincie stelde een commissie samen waarbij drs. Gerard Schampers, oud-burgemeester van Uden, voorzitter werd. Deze commissie stelde in juni 1989 onder andere voor Berghem bij Oss te voegen. Het duurde even voordat de betekenis van dit advies doordrong, want pas in november 1989 werd de ‘Stichting tot behoud zelfstandigheid van Berghem’ opgericht. Het privéarchief van deze stichting is onlangs aan het Stadsarchief Oss in bewaring gegeven door één van de oprichters, Bert den Brok. Hier volgt het verhaal van een heldhaftige maar verloren strijd.
‘Wijk’
De stichting vreesde onder andere dat Berghem als ‘wijk’ van Oss veel minder aandacht en subsidies voor haar verenigingen zou krijgen. De onroerendgoedbelastingen zouden omhoog gaan, de goed gevulde gemeentekas zou leeggehaald worden. Berghem zou overspoeld worden met zware industrie en zou als gevolg van dit alles verpauperen. ‘Dit mag niet gebeuren!’ Zo staat te lezen in de eerste oproep van de stichting.

Operatie Schampschot
De eerste actie van de stichting was ‘Operatie Schampschot’, vernoemd naar de bedenker van het herindelingsplan. Op 13 december 1989 wilde de stichting met duizend mensen op de fiets naar het provinciehuis in ‘s-Hertogenbosch trekken om het college van burgemeester en wethouders te ondersteunen die daar een petitie aanboden. De stoet zou worden aangevoerd door Gert Jan Theunisse, een geboren Berghemnaar, die dat jaar de bolletjestrui in de Tour de France had veroverd. Helaas, hij had griep en moest met de auto gaan. Omdat het weer niet mee zat, fietsten uiteindelijk maar een tiental mensen de hele afstand en gingen vele honderden per bus, auto of tractor. Maar de gedeputeerde was onder de indruk van zoveel inzet.
Brabant van streek
De strijd was echter nog lang niet gestreden. Niet alleen Berghem, maar ook andere kleine gemeenten in Noordoost Brabant kwamen in het verweer. Op 30 mei 1990 organiseerden zij de actie ‘Brabant van Streek’. Die moest ‘grootser en grimmiger’ worden dan de eerdere ‘Operatie Schampschot’. Het weer was goed en daarom gingen veel Berghemnaren nu wel op de fiets. Bij de oprit van de A50 kwam het tot wat opstootjes, omdat de politie op gezag van de Osse burgemeester de stoet niet wilde toelaten op de grote weg. Maar na enig duw- en trekwerk lukte het de honderden fietsers, tractoren en auto’s om samen op te trekken. In ‘s-Hertogenbosch werd een succesje geboekt: gedeputeerde Sonneveld maakte een afspraak om in Berghem te komen praten. Maar ompraten liet hij zich niet.

Enquête
Door de gemeente werd in samenwerking met de universiteit Leiden een enquête gehouden over de dreigende zelfstandigheid. De uitslag werd precies twee jaar na de eerste (fiets)tocht bekend gemaakt: 96,9 procent van de bewoners van Berghem wilde zelfstandig blijven. Dr. Jos Raadschelders, destijds universitair docent openbaar bestuur in Leiden, inmiddels professor aan de universiteit van Oklahoma (USA), schreef een nota voor behoud
van zelfstandigheid. Zijn aanbevelingen werden door Elles Berger, een bekende radio- en televisiepresentatrice, op een cassettebandje gesproken. Alle leden van gedeputeerde staten en de fractievoorzitters in Provinciale Staten ontvingen een exemplaar.

Strijd gestreden
En wederom trok Berghem naar Den Bosch. De derde en laatste tocht moest spectaculair worden, een laatste poging om het tij nog te keren. De Stichting huurde een helikopter om ‘ons bezwaarschrift namens de hele Berghemse bevolking in levensgrote vorm, boven het provinciehuis laten zakken, zodat we zeker weten dat het aankomt en niet in een bureaulaatje verdwijnt.’ Maar het mocht allemaal niet baten. Het gemeentebestuur van Berghem en een kleine meerderheid van de gemeenteraad besloot een zogenaamd tweesporenbeleid in te zetten. Zij wilden naast het verzet tegen de annexatie ook overleg voeren met Oss over bijvoorbeeld de positie van ambtenaren en de instelling van een dorpsraad, voor het geval dat. De stichting bleef echter strijden en trok naar Den Haag voor een gesprek met Tweede Kamerleden.

Maar ook dat was tevergeefs. Toen er ook nog ruzie ontstond over de hoogte van subsidie die de stichting van de gemeente zou ontvangen, staakte zij gefrustreerd haar activiteiten. De strijd was gestreden en verloren. Op 2 juni 1993 besloot de Tweede Kamer dat Berghem en Megen en een klein stuk van Heesch bij Oss zou worden gevoegd.

Actiecomité Nieuw Oss
Opmerkelijk genoeg kwamen de actievoerders uit Berghem, Megen, Haren, Macharen en ‘een stukske Heesch’ nog één keer bij elkaar. Het actiecomité ‘Nieuw-Oss’ bestaande uit bewoners en oud-actievoerders uit alle oude gemeenten, nodigde iedereen uit voor een kosteloos, want gesponsord, en ludiek verbroederingsfeest op 30 december 1993 in De Fleur. De sponsoren werden door de leden van het comité zelf geworven in hun gemeentes en zij gaven gul. Er waren toespraken van oud-wethouder Ulijn, oud-burgemeester Straatsma, pastoor Smits en de burgemeester van Oss, Eppo Veldhuizen. Er waren optredens van Sugar Lee Hooper, de TUNOX Band, Flair en natuurlijk De 4 B’s en den Brok ôk met nog één keer het Bèrgs lied. Op een klaagmuur in de feesthal namen zij afscheid met het volgende vers:

‘Hier op het
bijna laatste uur
mogen wij nog klagen op de muur
Klagen zijn wij niet gewend
dat weet ieder die ons kent
Maar als het toch zo moet
zie het dan als laatste groet
Zelfstandig Berghem is geweest
maar beste mensen op ’t moment dat u dit leest
Zal iedereen steeds blijven schrijven
Berghem zal altijd Berghem blijven.’

Bron: kliknieuws

23- en 24-05-2009 Fototentoonstelling: Antoon van Genugten, 50 jaar Priester

Heemkundevereniging ‘Berchs Heem’ organiseert 23 en 24 mei een tentoonstelling met foto’s van Antoon van Genugten over zijn 50 jarig priesterschap.
De tentoonstelling wordt gehouden achter in de parochiekerk, Sint Wiilibrordus te Berghem, waar hij van 1973 tot 2002 pastoor is geweest. In 1992 was pastoor van Genugten medeoprichter van Berchs-Heem.
Deze tentoonstelling is op zaterdag 23 mei tot 21.00 uur en zondag 24 mei tot 15.00 uur, beiden aansluitend aan de Eucharistieviering en de daaropvolgende receptie.
De eucharistieviering op zaterdag 23 mei begint om 18.30 uur, op zondag 24 mei begint de viering om 09.30 uur.

04- en 05-05-2009 Fototentoonstelling Bergse oorlogsslachtoffers

Heemkundevereniging ‘Berchs Heem’ organiseert in samenwerking met de commissie 4 en 5 mei uit Berghem een tentoonstelling met foto’s van de twintig Berghemnaren die door oorlogshandelingen om het leven kwamen. Deze tentoonstelling zou aanvankelijk alleen zichtbaar zijn op maandag 4 mei aansluitend aan de stille tocht en de kranslegging De expositie is in het voormalig gemeentehuis van Berghem en is vrij toegankelijk.
Eén van de initiatiefnemers van de tentoonstelling is Gerard Hoeks, auteur van het boek ‘Berchse saldoate in Indië’. Hoeks: “Tijdens de viering in de kerk voor dodenherdenking wordt altijd een aantal namen genoemd van Bergse slachtoffers van oorlogshandelingen. Het is mij opgevallen dat bij veel Berghemnaren verder nauwelijks iets bekend is over hen. Met deze tentoonstelling willen we, voor zover bekend, het verhaal van de twintig slachtoffers vertellen. We hopen zo hun herinnering levend te houden in Berghem”
De belangstelling op 4 mei was overweldigend, daarom is de tentoonstelling ‘Bergse oorlogsslachtoffers’ nog te bezichtigen op:
Vrijdag 8 mei van 19.00u – 21.00u
Zaterdag 9 mei van 13.00u – 16.00u
Zondag 10 mei van 13.00u – 16.00u

13-04-2009: Verhalen in het Vagevenster

Een overzicht van alle verschenen verhalen sinds 1992.
Enkele exemplaren van onze periodiek zijn hier na te bestellen via het secretariaat.
Eerder verschenen verhalen in ’t Vagevenster sinds 1992

1. Oprichting Heemkundevereniging ’t Vagenvenster/ Geschiedenis rondom de gerechtsplaats Berghem/ Jan Nelissen (1)
2. Expositie Koninginnedag/ Jurgens/ Generaties in bewegen. Het grafkruis van pastoor Prinsen/ Oude ambachten en gebruiken/ Past. Van Genugten Ereburger/ Jan Nelissen (2)
3. Op de Lallenberg/ Herman Parlevliet/ Gedenksteen overleden missionarissen
4. Terug naar de Lallenberg/ Straatnamen Wim v.d. Heuvel/ Dwarsdijken Hertogswetering/ Vroeger keuterboer en arbeider
5. Berghem Wereldoorlog II
6. Broeder Chryostomus/ Proost/ Hendige klumkes (klompenmakers)/ Allemaal familie?
7. Berghem vanuit de lucht 1944/ Over watersnood en geldnood/ Bodemvondsten/ Kozakken in Berghem/ Belasting rond 1700/ d’n Bik op het platteland/ St. Anna vereniging/ Expositie in het kader van 50 jaar bevrijding 1945-1995
8. Wie was de baas, Pastoor of Burgemeester 1919/ Noodziekenhuis 1944-1945
9. Soeur St. Jacob – Anna v.d. Heuvel/ Aanwinst voor Berchs-Heem/ Henk Luijerink onderscheiden/ Den Heihoek/ Pauselijke zegen/ Het verzamelvirus
10. Schuurkerk Harensesteeg/ Broeder Hippolytus (Rudolf van der Heijden)
11. Het Brabantse boerendak/ De Harensesteeg – 1800 tot 1850 als straatweg-waterweg-tolweg
12. Jo Hoeks-van Thiel/ Monseigneur Harry van der Putten/ De geschiedenis van de post te Berghem/ d’n bik op het platteland
13. R.K. Coöperatieve Stoomzuivelfabriek St. Joseph 1917-1964
14. Jan Broers/ Berghemse St. Willibrorduskerk, een Kathedraal Monument/ Kerk van Berghem in vroegere jaren (1)
15. Burenhulp jaren ’50 in het durensend/ Kolenhandel den Brok/ Kerk van Berghem in vroegere jaren (2)/ Amateur-archeoloog Jan van de Coolwijk
16. Bijna 100 jaar Zusters van Liefde in Berghem 1884-1982
17. Een riviertje of beek dwars door Berghem, onderzoek naar een natuurlijke waterloop/ Een pracht van een “huis of hoff” van oorsprong laat 17e eeuws
18. Berghemse molens/ Archeologie in eigen tuin/ Berghemse mensen in 1876
19. Ook Berghem was lang een koning rijk. Schuttersgilde
20. Verloskunde in de vorige eeuw/ Bruidsjurk per luchtpost/ Thuiskooksters/ Kerk van Berghem in vroegere jaren (3 slot)/ Notities van Pastoor van Genugten
21. Gemeentehuis Berghem/ Een stukje Nederlands-Berghemse geschiedenis/ Heistraat 7
22. Het Berghemse Wit-Gele kruis van 1917-2000
23. Van den Kromme Slip/ Thé de Smid/ Een “Bergse saldoot in mei 1940”
24. Tol op de wegen rond Berghem
25. Oorlogservaringen Harrie van Orsouw
26. Het ontstaan van Landgoed Zevenbergen
27. Verzet in Berghem en omgeving 1940-1945

19-03-2009 Leden jaarvergadering 2009

Dames en heren, leden van Berchs-Heem,
Het bestuur van Berchs-Heem nodigt U uit voor de jaarvergadering:
Datum: donderdag 19 maart
Tijd: 19.30 uur
Plaats: Berchplaets in de HEMELRIJKZAAL
Agenda :

1. Opening
2. Notulen jaarvergadering 2008
3. Jaarverslag 2008
4. Financieel jaarverslag en overzicht jaarrekening 2008
5. Verslag en verkiezing kascommissie
6. Bestuursverkiezing :
   Aftredend volgens rooster en herkiesbaar:
   Jan van der Burgt en Ans den Brok
   Belangstellenden, aantoonbaar gesteund door minimaal 5 leden,
   kunnen zich schriftelijk kandidaat stellen tot aanvang van de vergadering.
7. Ingekomen stukken
8. Mededelingen
9. Ideeën, suggesties voor programma-activiteiten
10. Rondvraag
    Pauze
    Na de pauze: een optreden van het Berghs Muziekske
    Wij rekenen op uw komst,
    Met vriendelijke groeten,
    Bestuur Berchs-Heem.

21-02-2009: Nieuwbouwwijk ’t Reut

Nieuwbouwwijk ’t Reut
De Straatnamencommissie van Berchs-Heem opperde de naam van deze wijk.
Maar wat is een ‘reut’ eigenlijk??
Zoals U allen weet wordt er momenteel in Berghem volop gebouwd, zowel in de Piekenhoef als in ’t Reut.
Maar wat is de betekenis van het woord ‘Reut’ nou eigenlijk?
Antoon Gremmen zocht het voor u uit, hij heeft enkele betekenissen op een rijtje gezet:

1. Reut – Rommelig gebied, hakhout, sloten en slechte grond, meldt de Oud Hollandse Almanak uit 1800.
2. Reut – Rot, klein legeronderdeel, uit de middeleeuwen.
3. Reutemeut (gezegde), neem de hele reutemeteut maar mee. (rommel,geen waarde).
4. Reut – greut vla – (Rød – Grot, is Deens), gerecht van rode bessen (saus).
5. Reut – reutte – rooten, volgens het oud Hollands woordenboek en de Dikke Van Dale.
6. Reut – Reute, rootpaats voor hennep of vlas. Rooten, dit is de eerste bewerking die geplukte vlas, linnen, of hennep, touw, krijgt na het oogsten. Rooten is het onderdompelen van vlas of hennep in ondiepe waterkuilen of sloten, verzwaard met stenen. Bron: Volksgeloof en Volksleven van H.W. Heuvel 1909.
   De laatste betekenis zou hier wel eens van toepassing kunnen zijn op ’t Reut. Door dit gebied stroomde in vroeger tijden een flinke watersloot die het water vanuit de ‘Hei’ onder de spoorlijn door via ’t Reut afvoerde naar de polder. Op oude kaarten is deze waterloop terug te vinden. Mogelijk werd er in deze sloot of in belendende rootkuilen, vlas of hennep
   geroot.

09-01-2009 Vagevenster korte uitleg

Het Vagevenster is hier in de buurt een bekend begrip. Het is namelijk een venster in de grote, brede achterdeuren, van een boerderij, de lang durre, zoals ze hier genoemd werden. Vroeger was het gewoon een gat, later werd voor zo’n opening een glasraam gezet. Als je door zo’n venster van buiten naar binnen keek zag je in het begin bijna niets in de schuur waar het aarde donkere was. Je kijkt dan terug in de tijd. Het Vagevenster geeft weer wat wij met onze vereniging en onze eigen blad willen. We bestuderen oude documenten, speuren door oude archieven en spreken met oude mensen. We willen op deze manier een beter idee krijgen hoe het vroeger in Berghem was. Ook kun je natuurlijk van binnen naar buiten kijken en om ook de huidige gebeurtenissen bij te houden en te archiveren voor latere tijden.
’t Vagevenster zat meestal in de linker achterdeur van de boerderij.