Activiteiten 2008

23-11-2008 Excursie Erfgoedlokaal Haren

Het Erfgoedlokaal is door de plaatselijke bevolking mogelijk gemaakt door vele spullen aan te leveren zowel op agrarisch, huishoudelijk gebied maar zeker niet te vergeten op religieus gebied.
Haren heeft op dit gebied een rijke historie wat vooral naar voren komt door de vele foto’s en andere attributen op kerkelijk gebied.
We willen hier gaan kijken op 23 november om 14.00 uur en vertrekken om 13.30 vanaf het kerkplein, zoals gebruikelijk zodat we kunnen carpoolen of bij mooi weer fietsen.
Dit erfgoed lokaal is te vinden bij klooster Bethlehem en daar het lokaal niet al te groot zullen we bij veel belangstelling de groep opsplitsen en met een groep gaan naar de Eendenkooi in Macharen en daarna wisselen.
Leden kunnen zich van tevoren opgeven zodat ze in Haren weten hoeveel koffie ze moeten zetten en wel bij Jan van der Burgt: 401183 of Willy van Erp: 0621916320. Aanmelden kan ook via email, graag voor 15 november.
Een fotogalerij van deze excursie vind je hier.

23-10-2008: Nominatie Knippenbergprijs 2008

Project ‘Heemkunde in de basisschool’ genomineerd.
De redactie van “’t Vagevenster” werkte samen met 4 Pabo studenten aan dit innovatieproject.
De redactie van onze periodiek “’t Vagevenster” werkte samen met 4 Pabo studenten aan een innovatieproject genaamd: ‘Heemkunde in de basisschool’. Het project is ontstaan uit een samenwerkingsverband tussen basisschool ’t Molenveld en de Heemkundevereniging Berghem.
Probleemstelling van het project:
‘Hoe kunnen wij het aanbod van de Heemkundevereniging gestructureerd integreren in het leerstofaanbod van de zaakvakken geschiedenis, aardrijkskunde, en kunstzinnige vorming, met inachtneming van de gebruikte leerlijnen van groep 5 tot en met 8 op de basisschool ‘Het Molenveld’ in Berghem’
Volgens Brabants-Heem verdient dit uitgevoerde project alleszins publieke aandacht en waardering.
Donderdag 23 october om 12.45 uur zal het project voor de jury gepresenteerd worden aan de universiteit in Tilburg.
Zaterdag 15 november wordt in Ravenstein de prijs uitgereikt.
Over de W. Knippenbergprijs:
De Willy Knippenbergprijs is door Brabants Heem ingesteld en werd voor het eerst uitgereikt in 2007, het jaar van het zestigjarige bestaan van Brabants Heem. De prijs bestaat uit een speciale medaille en een geldprijs, beide beschikbaar gesteld door Brabants Heem. Alle inzenders krijgen ook een oorkonde.
Brabants Heem riep voor de tweede keer alle heemkundekringen en historische verenigingen in Noord-Brabant op om passende en aansprekende activiteiten, publicaties of projecten die in hun gelederen tot stand zijn gekomen, voor te dragen voor de Knippenbergprijs 2008.
Het thema is dit jaar: kennisoverdracht. De onlangs op hoge leeftijd overleden heemkundige drs. Willy Knippenberg was op de eerste plaats leraar. Dat indachtig zijn de criteria die de jury zal hanteren:
Nadruk op overdracht van heemkundige kennis (het leraarschap);
Het overschrijden van disciplinaire grenzen tussen de diverse aspecten van heemkunde en het leggen van dwarsverbanden tussen volkskunde, archeologie, ecologie en geschiedenis;
Het zoeken naar verbreding van het lokale: het bovenlokale kader van het plaatselijke heem;
De nadruk op verzamelen, documenteren en tonen (o.a. tot uitdrukking komend in Knippenbergs zorg voor de versterking van Brabantse musea)
De jury beslist omstreeks 1 november 2008 wie de prijs wint. Vorig jaar ging de prijs naar de heemkundekring van Ravenstein. De prijs wordt dit jaar uitgereikt door de voorzitter van de jury wel op zaterdag 15 november.

12-10-2008 Boekpresentatie Lambert van den Heuvel

‘…En De Boom hij bloeide voort…’
Op 12 oktober presenteerde Lambert van den Heuvel zijn boek. Er kwamen ruim 200 geïnteresseerden naar de Berchplaets.
Lambert van den Heuvel, oud Berghemnaar en lid van Berchs-Heem, overhandigde het eerste exemplaar aan zijn vrouw Mies van den Heuvel – van Rodijnen. Ook de voorzitter van de dorpsraad Gerard Broers en de voorzitter van Berchs-Heem Jan van der Burgt kregen een exemplaar aangeboden door de auteur.
Onderwerp van het ruim 500 pagina’s tellende boek is de stamboom van de familie van den Heuvel en leidt terug naar Berghem anno 1580. Het boek staat boordevol wetenswaardigheden en anekdotes, afgewisseld met talloze afbeeldingen.
Een fotogalerij van deze presentatie vind je hier.

24-09-2008 Portret van een familie

Dorus van der Putten en zijn 19 kinderen
Op 24 september kreeg Berchs-Heem een exemplaar van dit boek aangeboden. Het boek werd overhandigd door, de enige nog in Berghem woonachtige nazaat van Dorus van der Putten, Marietje van Zummeren.
Het bestuur van Berchs-Heem voelt zich vereerd dat het een boek in ontvangst mocht nemen. Het boek “Portret van een familie” is namelijk alleen geschreven voor de nazaten van Dorus van der Putten. Het boek gaat ook naar de Koninklijke bibliotheek in Den Haag.
In het boek kun je lezen hoe de familie in vroegere tijden heeft geleefd en gewerkt, met een lach en een traan. Er wordt omschreven hoe Dorus en zijn kinderen op zoek waren naar geluk in hun leven. Met doortastendheid, pienterheid en de wil om er iets van te maken. Je proeft in het boek de tijdgeest van vroeger.

14-06-2008 Excursie Bierbrouwerij Oijen

Berchs-Heem organiseert op zaterdag 14 juni een excursie naar de speciaal bierbrouwerij in Oijen.
De brouwerij is een voortzetting van de in 1989 in Oss opgerichte Bierbrouwerij Den Osche Brouwer en werd in 2002 onder de naam Speciaalbierbrouwerij Oijen gevestigd op de huidige plek, in een oude koeienstal langs een winterdijk aan de Maas tussen Oijen en Macharen. De bieren werden voornamelijk in de eigen regio verkocht en droegen veelal lokale namen zoals Oijens Boven Bier, de Vunder van Machurre, Osse Frater en Speltbier uit Ravenstein In 2015 veranderde de naam Speciaalbierbrouwerij Oijen in Bierbrouwerij Oijen. Sinds die tijd bestaat de Brouwerij uit een brouwerij en een restaurant . De zwaardere bieren zijn het Winterbier “Help Henk de winter door” met een alcoholpercentage van 9% en Kaboem met een alcoholpercentage van 10%. De huidige bierlijn is herkenbaar onder de naam “OIJENS” en kent o.a. Oijens Blond, Oijens Amber, Oijens IPA, Oijens Donker.
Een fotogalerij van deze excursie vind je hier.

24-05-2008 Bezoek Berchs-Heem aan Basisschool Het Molenveld.

Geschreven door Jos Vos (leerkracht Molenveldschool) en leerlingen Zoë en Jennifer
In het kader van ons schoolproject:” Flitsend de tijd door”, hebben mensen van Berchs-Heem bij de kinderen van onze school een goede indruk achtergelaten van het leven in vroegere tijden.
Rond 5 thema’s: De was, Speelgoed, Het boerenleven, De slacht en De winkel, hadden zij een prachtige presentatie gemaakt van allerlei ge-en verbruiksartikelen uit het verleden.
De kinderen mochten in kleine groepjes de themahoeken bezoeken, waar ze uitleg kregen. Dit werd erg leuk gedaan, zodat de kinderen geïnteresseerd naar de verhalen luisterden, de spullen bekeken en er veel van leerden.
Alle klassen hebben deze hoeken bezocht, zodat er ongelofelijk veel (wel 70!) groepjes langsgekomen zijn bij de verschillende mensen.
Maar steeds weer even bevlogen werden de verhalen verteld.
Ook op onze tentoonstelling, waren er weer mensen aanwezig om geïnteresseerde ouders en andere bezoekers uitleg te kunnen geven.
Onze hoop, dat het Berchs-Heem een grote bijdrage zou kunnen leveren aan de inhoud van ons project, is geheel bevestigd.
Wij willen vanaf deze plaats de mensen nogmaals hartelijk danken.
Vroeger
We mochten met de hele school naar “het trefpunt” waar allemaal mensen waren die over vroeger vertelden, bijv. over een snoepwinkeltje, de was, van het akkerland, oud speelgoed, oude spullen bijv. pannen, harmonica en een gehaktsnijder. Bij het oude speelgoed zagen we, zo’n vogelfluitje waar je water in deed en waar een vogelgeluidje uit kwam. Ook zagen we oude knikkers en een bordje met een griffel. Bij het snoep- winkeltje mocht je vroeger niets zelf pakken! Ze hadden een oude afreken machine (we kregen ook een snoepje).
Bij het akkerland was er een trekploeg die voor de paarden zijn , ze deden met de paarden het land bewerken en steeds zaden in het land. Bij de was liet ze soorten zeep van vroeger en nu zien. Je doet een bloes of zo in een bak water en dan zet je dat schrobbord er in en dan schrob je die bloes er over en zo werd de bloes schoon. Er was een apparaat waar je aan moest draaien en dan werd alles glad gestreken. En zo was het vroeger. Het was interessant.
Geschreven door Zoë en Jennifer.

12-05-2008 Kunst of Kitsch?

Een sfeerverslag door Lambert van Hintum
Tweede pinksterdag was er weer onze tweejaarlijkse Kunst of kitschdag.
De locatie was, zoals al vele keren, “Herberg den dort” van Hans van Dort van Mie Sause. De naam alleen al ademt al zoveel historie, dat dan ook heel goed bij onze vereniging past.
Charles Bastings, de antiekkenner bij uitstek, is ook altijd van de partij en laat zien en horen kennis van zaken in huis te hebben.
Deze keer een rustige taxatie dag, met toch nog enkele aparte lotjes. Marietje Hoeks kwam met een koperen kijker aanzetten, met een serie negatieven. Een prachtig voorwerp van rond 1880 met een geschatte waarde van €180-€200.
Iemand kwam met een stenen kruikje, gekregen van Jan Boeijen uit de Burgemeester van Erpstraat. Een mooi gaaf kruikje met een apart oortje, maar zelfs Charles niet precies wist waarvoor.
Ook werd er een schilderij aangeboden voor taxatie van een bekende Zeelandse schilder, hij schilderde in de stijl van Brenner. Na lang kijken kon je zien dat het een stel paarden was. Charles adviseerde om het doek eens grondig te laten bekijken, omdat dit toch wel een uniek doek kon zijn. En gaf aan dat technisch onderzoek nodig was.
Porselein werd er ook volop aangeboden, maar meestal zit er weinig bij van hoge waarde. Veel stukken dateren uit de periode rond 1880-1900. Borden die de laatste jaren met zeker 75% in waarde zijn gezakt, maar ook kopjes en schaaltjes.
Iemand kwam met een schilderij dat niet een topper was, maar wel met de mededeling dat hij ook nog in bezit was van een ander schilderij van een bekende schilder.
De afspraak werd dan ook direct gemaakt voor een extra huisbezoek. Achteraf was dit ook weer een tegenvaller, het bleek niet van deze schilder te zijn.
Ik nodig al onze leden die nog nooit bij deze kunst of kitschdag zijn geweest, en dat zijn er vele, uit om de volgende keer ook langs te komen. Onze jaarlijkse ‘kunst en kitschdag’ is gemoedelijk, gezellig en zeker de moeite van het bezoeken waard!
Hier vind je een fotogalerij van deze activiteit.

19-03-2008 Zilveren Draaginsigne voor Gerrit Laurenssen

Zilveren Draaginsigne voor Gerrit Laurenssen
Gerrit Laurenssen, lid van Heemkundevereniging Berchs-Heem, is tijdens de jaarvergadering op 19 maart 2008 door Brabants Heem onderscheiden met het Zilveren Draaginsigne.
De secretaris van Brabants Heem Harrie Boot was voor deze gelegenheid speciaal naar Berghem gekomen om Gerrit Laurenssen de versierselen op te spelden en de bijbehorende oorkonde te overhandigen.
Gerrit Laurenssen heeft zijn jeugd doorgebracht in Berghem, vanaf 2 februari 1941 woonde hij bij Bertus en Anna van Uden in de Korte Heistraat 4. Hij is in Berghem in zijn jeugdjaren actief bij de verkenners en het voetballen. Sinds hij getrouwd is, woont Gerrit in Oss. Vanaf het moment dat hij lid is van Berchs-Heem is hij zeer actief, maar vooral productief. Hij schreef diverse artikelen voor ’t Vagevenster, het periodiek van de heemkundige vereniging. Ook produceerde hij het boek ‘de Berchse Hei in Beeld’ en werkte mee aan het boek over de restauratie van de Willibrorduskerk.
Een korte samenvatting van de artikelenreeks in ’t Vagevenster van Gerrit Laurenssen.
Lid van Berchs-Heem vanaf medio 1994, in januari 1995 stond zijn naam op de ledenlijst van Berchs-Heem die in ’t Vagevenster nr. 7 was afgedrukt. In datzelfde nummer meteen het eerste artikel van zijn hand, Berghem bespiedt vanuit de lucht.
Een montage van 5 luchtfoto’s, genomen vanaf een hoogte van 6000 meter boven Berghem, voorzien en beschreven met de nodige details. De fotoverkenningsvluchten werden gemaakt door gevechtsvliegtuigen, Spitfires en Mosquito’s, van de Squadrons 541 en 542 van de RAF, uit Engeland. Je moet wel iets uitzoeken voor je het op het papier in een artikel vastlegt.
Het was dit keer nog een kort artikel, maar er zullen er dan nog heel wat volgen.
Vagevenster nr. 8, Noodziekenhuis 1944-1945.
Door een briefkaart met de tekst “Aan Berghem, bij Oss” en ergens in de linker onderhoek tussen haakjes “vroeger noodziekenhuis” werd de aanzet gegeven voor een volgend artikel.
Samen met Herman van de Camp op onderzoek en op bezoek bij mensen die her en der genoemd werden, zoals mevr. Jantje de Haas-Hendriksen in Wageningen, een zus, bleek achteraf van degene die de kaart verzonden had en zelf uit Den Haag kwam.
Vagevenster nr. 10, Schuurkerk te Berghem.
Samen met Jo Hoeks van Thiel werd alles wat men te weten kon komen omtrent de schuurkerk in Berghem aan de Harense Steeg op papier gezet.
Vagevenster nr. 11.
Een uitgebreid artikel over het boerendak met stro of riet gedekt. Aangevuld met het levensverhaal van de Berghemse rietdekker Sjef Gijsbers. Vroeger zijn buurman in de Bergse Hei.
Vagevenster nr. 12, Harenseweg 1A.
Een uniek monumentaal plekje, het huis van Jo en Johan Hoeks. Helaas was Jo toen reeds overleden en moest Gerrit in het archief zijn om e.e.a. uit te zoeken om het artikel af te ronden.
Vagevenster nr. 16, Bijna 100 jaar Zusters van Liefde in Berghem.
Gerrit en Herman van de Camp maken een heel ‘Vagevenster’ over dit boeiende onderwerp.
Voor dit Vagevenster was tijdens de fototentoonstelling over de meisjesschool veel belangstelling en zijn er nog diverse exemplaren van die uitgave verkocht.
Vagevenster nr. 17, Een pracht van een huis.
Een prachtig artikel ‘Huijs en Hof’, Burgemeester van Erpstraat 55, in Berghem, een monument dat aandacht verdient. Geïllustreerd met de nodige foto’s zag het er weer prima uit.
Vagevenster nr 19, Ook Berghem was lange tijd een koning rijk.
Dit nummer over de twee schuttersgilden in Berghem nam Gerrit helemaal voor zijn rekening.
Alle schilden, voor zover hij ze heeft kunnen opsporen, werden op de foto en op video gezet en uiteraard kwamen er nog meer foto’s in zijn Vagevenster, nr 19.
Vagevenster nr. 24, Tol op de wegen rondom Berghem.
Wederom samen met Herman van de Camp gaat Gerrit op zoek naar de exacte locatie van Tol no. 11, op de oude rijksweg van ’s Hertogenbosch naar Grave. Dankzij het vele speurwerk, oude kaarten en foto’s zijn zij weer heel wat te weten gekomen en kunnen wij dit lezen.
Vagevenster nr. 26, Het ontstaan van Landgoed Zevenbergen.
Ook de uiterste zuidpunt van Berghem, op de grens met Schaijk, Nistelrode en Oss kreeg de volle aandacht van Gerrit . Het was weer een heel mooi artikel, aangevuld met kaarten en oude foto’s.
Tussen al deze artikelen door verscheen in 1999 het boek ‘de Berchse Hei in Beeld, periode 1850 – 1950′ en zijn bijdrage aan het boek ‘De Willibrorduskerk in Berghem – Geschiedenis en Restauratie in Woord en Beeld’ in 2001.
Om over de Bergse Hei een boek te kunnen maken, bleek al snel dat de schrijver voor de benodigde informatie vooral afhankelijk zou zijn van mondelinge overdracht. Gerrit ging op bezoek bij de mensen, en zo schrijft hij in zijn boek, het enthousiasme en de trots over hun Bergse Hei sloeg over op de auteur.
Het werd een prachtige uitgave met veel familiegegevens, foto’s van bewoners en huizen.
Hiermee kregen de mensen uit de Bergse Hei er weer iets bij waar ze met recht trots op kunnen zijn, een boek over hun Hei.
Een artikel voor een volgend Vagevenster ligt al weer bijna te wachten.
Wij zien er graag naar uit.
Gerrit bedankt voor al het werk wat je tot nu toe hebt gedaan voor de Heemkunde en we hopen dat we nog lang van jouw inbreng mogen blijven genieten.
Jan van der Burgt, voorzitter heemkundevereniging Berchs-Heem.
Een fotogalerij van deze uitreiking vind je hier.

30-01-2008: Bergs Woordenboek

Bergs dialect
Om er voor te zorgen dat het dialect van Berghem niet zomaar verdwijnt in de tijd is een aantal mensen bezig een zogeheten ‘Bergs woordenboek’ samen te stellen. U kunt hen helpen…
DIALECT
Het is een bekend gegeven dat dialecten veranderen en zelfs verdwijnen. Het dialect wordt bij lange na niet meer gesproken zoals vijftig jaar geleden. Kinderen worden niet meer zoals vroeger in de streektaal of in het plaatselijk dialect opgevoed en zullen dit om die reden niet meer door kunnen geven aan volgende generaties. Dialect is ouder dan de standaardtaal. Het standaard-Nederlands heeft zich uiteindelijk ontwikkeld uit de dialecten, die vooral als spreektaal gebruikt werden. Dialect geeft iets weer van de volksaard. Een dialect heeft diepe wortels in het verleden maar vervult nog steeds een belangrijke functie in een hedendaagse (dorps)gemeenschap. Het dialect van Berghem is daar een voorbeeld van. Om er voor te zorgen dat het dialect van Berghem niet zomaar verdwijnt in de tijd is een aantal mensen bezig een zogeheten ‘Bergs woordenboek’ samen te stellen.
BERGS WOORDENBOEK
Veel voorwerk voor dit woordenboek is al gedaan maar het is nooit genoeg. Het woordenboek zal een groot aantal woorden, uitdrukkingen en gezegden uit ‘ons’ dialect bevatten en daarnaast zullen er ook karakteristieken zoals plaatsen en personen uit Berghem in worden opgenomen. Er zal een CD bijgevoegd worden waarop de uitspraak van het dialect te horen zal zijn.
Om het ‘Bergs woordenboek’ tot een succes te maken roepen wij de hulp in van eenieder uit onze gemeenschap die het echte dialect (Bergs) een warm hart toedraagt en bereid is zijn kennis hiervan vast te laten leggen.

JO HOEKS VAN THIEL
Jarenlang heeft Jo Hoeks de bergse woorden en uitdrukkingen die haar opvielen, opgeschreven. Zij verzamelde deze en speurde ook naar de betekenis en de wijze waarop ze gebruikt werden. Dit heeft geleid tot een manuscript met zo’n dikke 2000 typische woorden en uitdrukkingen. Na haar dood in 1996 is deze verzameling een tijdlang uit het ‘zicht’ geweest, maar nu lijkt de tijd rijp om de woordenschat voor iedereen die deze wil lezen beschikbaar te maken. Iets wat ook de uitdrukkelijke wens was van Jo Hoeks zelf.

NIEUWE AANWINSTEN
Waar gaat het om? Wij zijn op zoek naar echte (oude) Bergse dialectwoorden en uitdrukkingen die nu nog steeds worden gebruikt, maar ook woorden en uitdrukkingen die nog slechts door de oudere generaties in Berghem worden gehanteerd. Omdat het vrij lastig is zo maar een aantal echte (oude) dialectwoorden te noteren helpen wij met een aantal voorbeelden. Deze voorbeelden zijn thematisch gerangschikt in het vragenformulier dat je per telefoon of per email kunt opvragen bij de onderstaande twee personen. Wij hopen uiteraard op veel reacties vanuit Berghem om het ‘Bergs woordenboek’ zo compleet mogelijk te maken.

De interview groep “de Lijndenboom” van Berchs-Heem houdt zich bezig met het vastleggen van mondelinge geschiedenis. Doelstelling is het opnemen van de geschiedenis van Berghem die verteld wordt door haar eigen inwoners. Om zoveel mogelijk van het “Bergs” dialect te bewaren voor volgende generaties is het van belang dat de verhalen worden verteld in het plaatselijk dialect.
Wij komen graag in contact met mensen uit de “Bergse” gemeenschap die geïnterviewd willen worden in het plaatselijk dialect over allerlei onderwerpen.
Als je meer wilt weten over onze activiteiten neem dan contact met ons op of via het secretariaat van de vereniging:
Info@berchs-heem.nl

DE INTERVIEWGROEP BESTAAT UIT:
Gerard Hoeks: Tel.0412-401844
Theo Hoeks: Tel.0412-690066
Henk van Breda: Tel.0412-402471
Leo Hoeks: Tel.0412-402653